In Vlaanderen waait de wind nog niet voor iedereen

Donderdag 15 juni is het wereldwijd Global Wind Day. REScoop Vlaanderen, Bond Beter Leefmilieu en Reset.Vlaanderen stellen vast dat vandaag slechts 4% van de windturbines in Vlaanderen in burgerhanden is. In Nederland hebben burgers sinds 2019 het recht om tot 50% rechtstreeks te participeren in windprojecten op land.
Daarom overhandigen wij vandaag een Verzoekschrift aan de Vlaamse Regering, met de vraag om dat ook in Vlaanderen decretaal te verankeren.

REScoop Vlaanderen, Bond Beter Leefmilieu en Reset.Vlaanderen verwelkomen dat onze Vlaamse Regering bij de recente actualisering van het Vlaams Energie- en Klimaatplan beslist heeft om de jaarlijkse groei van windenergie op land te handhaven.

Anderzijds blijft het wel zo dat op vandaag slechts 4% van de windturbines in Vlaanderen in burgerhanden is. De Vlamingen mogen tot nu toe dus vooral “kijken” naar windturbines in hun achtertuin.

Om de burger een centrale rol in de energietransitie te geven, heeft Europa het concept energiegemeenschappen geïntroduceerd.  

De logica erachter is dat energiegemeenschappen voor meer draagvlak kunnen zorgen, en zo de transitie helpen versnellen. Voorwaarde is wel dat de lidstaten een regelgevend kader opstellen waarbij burgers – via energiegemeenschappen – ondersteund worden om een actieve rol te kunnen spelen.

Nederland heeft in het Klimaatakkoord van 2019 een verplicht participatieplan op maat van de lokale gemeenschap (d.i. burgers en gemeenten) opgenomen, met tot 50% burgerparticipatie als voorwaarde voor een vergunningsaanvraag. Het is een uitnodiging aan ontwikkelaars om hernieuwbare energieprojecten te realiseren samen met de lokale gemeenschap i.h.k.v. een sociaal rechtvaardige energietransitie. Projectontwikkelaars hebben zich daar in Nederland op georganiseerd, en gaan sindsdien in gesprek met de lokale gemeenschap voor de indiening van een gedragen participatieplan bij hun vergunningsaanvraag.

In ons verzoekschrift vragen wij dat de Vlaamse regering een gelijkaardig initiatief neemt als in Nederland. Vanuit de logica dat dit zal leiden tot meer draagvlak voor windenergie en dat de energietransitie ook sociaal rechtvaardiger zal worden. Als burgers niet alleen de lasten maar ook de lusten van een windproject bekomen – blijkt uit de decennialange ervaring van de burgerenergie-coöperaties – dan ontpoppen burgers zich zelfs tot actieve ambassadeurs en medestanders van windturbinebouwers.

Bovendien blijkt uit de VREG-test dat burgerstroom – d.i. de stroom die burgerenergie-coöperaties samen opwekken en delen – ook stabieler in prijs is en in 2022 gemiddeld tot 560 euro voordeliger was dan de gemiddelde marktprijs in Vlaanderen. Dit komt doordat burgerenergie-coöperaties de geproduceerde stroom als dienstverlening en tegen kostprijs leveren aan hun leden. Zij doen aan collectief energiedelen via de leveringsvergunning van Ecopower en halen bij de VREG topscores voor dienstverlening  en bij Greenpeace voor investeringsbeleid en herkomst.

Sinds begin 2022 geldt evenwel een coöperatieve contractstop. Reden:  burgerenergie-coöperaties krijgen onvoldoende toegang tot windenergie om die vervolgens te delen met hun leden. Door de windrush op geschikte gronden is de toegang tot windenergie in Vlaanderen de facto geprivatiseerd. Met ons verzoekschrift vragen wij dus dat de Vlaamse Regering, net als in Nederland, letterlijk ruimte maakt voor burgerinitiatieven in het Vlaamse energielandschap.

Ook de begroting zal hier beter van worden. Nooit eerder was de meerwaarde die burgerenergie-coöperaties creëren in Vlaanderen groter dan in het crisisjaar 2022. Vorig jaar genoten ca 60.000 coöperatieve huishoudens een voordeel van gemiddeld 560 euro op hun energiefactuur. Dat is het equivalent van 3 energiecheques, maar dan zonder negatieve impact op het begrotingstekort. Waren 50% van de 670 windturbines in Vlaanderen in handen van burgerinitiatieven, dan hadden ca 800.000 huishoudens kunnen genieten van een mildere energiefactuur. Dat zijn evenveel huishoudens als het aantal voor wie nu eind juni het uitgebreide sociaal tarief zal stopgezet worden.

Meer info: Meerwaarde burgerenergie-coöperaties breekt alle records in 2022

Onze windclaim-actie die loopt tot 30 juni 2023: https://burgerenergie.be/onze-windclaim/

Perscontact

Jan De Pauw, Bestuurder REScoop Vlaanderen, jan.depauw@rescoopv.be

TER ZAKE 8 januari 2021  Energiedoelstellingen halen met coöperatieve windturbines (Eeklo, Ecopower en Volterra in Ter Zake)